De vraag naar jeugdzorg is fors toegenomen en daarmee ook de uitgaven. Beide ontwikkelingen zijn onderwerp van gesprek: hoe leveren we de juiste zorg op de juiste plek op zinnige en efficiente wijze? In dit artikel een antwoord vanuit de zorglandbouw: zorgboeren doen hun best de vraag te verkleinen en de maatschappelijke kosten te beteugelen.

Zorgboeren herkennen de toegenomen vraag naar jeugdzorg. Zij vinden het belangrijk om goede zorg bieden te bieden, maar hebben daarom helaas niet altijd voor iedereen plek. Vooral de laatste tijd neemt de vraag naar zorg toe, zowel in aantal gevallen als ook in de zwaarte van de vraag. Zie ook het artikel Crisis in de jeugdzorg vereist stevigheid zorgboeren. Verschillende zorgboeren-organisaties hebben inmiddels formele exclusie-criteria vastgesteld, die vastleggen welke mensen niet op de zorgboerderij geholpen kunnen worden. 

Sinds 2015 zijn gemeenten verantwoordelijk voor hulp aan jongeren. Dit is vastgelegd in de Jeugdwet. Zorgkantoren en gemeenten stellen de tarieven voor zorg vast en zien hierop toe. Volgens de VNG geven gemeenten 5,7 miljard euro uit aan jeugdhulp en volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek maakt 9,6 procent van de jongeren er gebruik van (424.000 jongeren in 2019). Zorgboeren leveren een klein deel van de jeugdhulp, nauwkeuriger gezegd minder dan 1 procent van het totale aandeel jeugdhulp in Nederland*.

Zorgboeren voelen zich mede-verantwoordelijk voor de uitgaven aan jeugdhulp. Bestuurders van zorgboeren-organisaties zijn daarom in gesprek met andere aanbieders, overheden en branche-organisaties over hoe de last kan worden verlicht en jeugdhulp betaalbaar blijft.
Zo probeert de Stichting Zorgboeren Zuid-Holland samen met partners als de GGZ goedkopere oplossingen te bedenken voor soms complexe vragen. Bestuurder Paulien van Pelt: “Bijvoorbeeld door logeeropvang aan te bieden in combinatie met ambulante hulp vanuit de GGZ, in plaats van een dure opname bij een GGZ-instelling. Het mooie is dat de positieve dingen van de zorgboerderij dan gecombineerd kunnen worden met aanvullende externe expertise.”
Zorgboerin Antoinette Bons van Zorgboerderij Kei probeert actief uitstroom te bevorderen. “Voor kinderen die bijvoorbeeld op de zorgboerderij hebben leren samen spelen, probeer ik een plek te vinden op een reguliere BSO of gastouderopvang. Daar zijn echter ook vaak wachtlijsten vanwege personeelstekorten.”

Ook werken zorgboeren continu en actief aan kwaliteit. Zoals met een eigen keurmerk en een eigen kwaliteitskader. Ook wordt de tevredenheid van de deelnemers jaarlijks gemeten. Jeugd, hun ouders/verzorgers en zorgpartners beoordelen zorgboerderijen positief, zo blijkt uit het klanttevredenheidsonderzoek Vanzelfsprekend. Uit de jaarrapportage 2020blijkt dat 1686 mensen een vragenlijst hebben ingevuld, onder wie 620 kinderen en jongeren of hun ouders en verzorgers. Zij geven de zorgboerderij gemiddeld het cijfer 8,7 en het contact met de begeleiding een 9,6 op de schaal van 10. Het verblijf op de zorgboerderij heeft gunstige effecten op (re-)integratie richting school, gezinsleven en de maatschappij, zo blijkt. Een nieuw rapport volgens een nieuwe methodiek verschijnt in november.

Verder rapporteren zorgboeren in jaarverslagen. Een analyse van jaarcijfers op Accountant.nl laat zien dat de financiën van de zorg transparanter zouden kunnen worden weergegeven, zoals door het scheiden van inkomsten uit zorg en andere bedrijfsactiviteiten. Uit deze analyse blijkt echter ook dat de overhead en kosten van kapitaal en faciliteiten bij zorgboerderijen regelmatig lager uitvallen dan in de reguliere zorg. Tekenen van hoge winsten zijn in deze analyse niet aangetroffen. Het blijkt juist dat zorgboerderijen in veel regio’s onder druk staan om de zorg financieel rond te krijgen of om tegenvallers op te kunnen vangen.

Directeur van de Federatie Landbouw en Zorg Maarten Fischer besluit: “De sector zorglandbouw staat voor kwaliteit en werkt aan meer transparantie ten aanzien van publieke middelen. Zorgboeren doen hun werk met hart en ziel om de eigen kracht van mensen te versterken en ze optimaal te laten meedoen in de maatschappij. Hierbij voelen we als zorgboeren een grote maatschappelijke verantwoordelijkheid. We werken zinnig en zuinig zodat de zorg betaalbaar, beschikbaar en toegankelijk blijft. Nu en in de toekomst.” 

*De totale omzet van de zorglandbouw is 250 miljoen per jaar. Circa 20 procent hiervan betreft jeugdzorg (Kijk op multifunctionele landbouw, Wageningen UR 2019)